centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego forum

Badania wykazały, że centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego występują u 2-5% dzieci w wieku 7 – 14 lat (częstość ich występowania jest dwukrotnie większa u chłopców), jednakże współwystępując z różnymi zaburzeniami jak np. dysleksja mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent. Zaburzenia przetwarzania słuchowego (auditory processing disorder – APD), znane również centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego (central auditory processing disorder – CAPD) to problemy, z którymi boryka się około 5% dzieci w wieku szkolnym. Objawami tego schorzenia Zaburzenia przetwarzania słuchowego charakteryzują się niemożnością całkowitego wykorzystania informacji płynących z bodźców akustycznych przy prawidłowym ich odbiorze w obwodowych strukturach słuchowych. Ich przyczyną jest nieprawidłowa realizacja co najmniej jednej z wyższych funkcji słuchowych. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą nieść za sobą szereg negatywnych konsekwencji mających wpływ na rozwój dziecka oraz poziom jego funkcjonowania w szkole. Warto więc mieć oczy szeroko otwarte na występujące trudności i w razie potrzeby zwrócić się o pomoc do specjalisty w celu przeprowadzenia szerszej diagnostyki. Jak odbywa się diagnoza zaburzeń przetwarzania słuchowego, zwanego też APD lub CAPD? Z zaburzeniami przetwarzania słuchowego mamy do czynienia w przypadku, w którym uszkodzony zostaje układ w części nerwowej, a nie fizycznej czy przewodzeniowej (te funkcje pozostają prawidłowe). ADP to zaburzenia, których podłoża należy szukać nonton drama china sunshine of my life sub indo. Zaburzenia przetwarzania słuchowego – terapia Neuroflow Zaburzenia przetwarzania słuchowego – Aktywny trening słuchowy Neuroflow dr. Andrzeja Senderskiego dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego. Wykształcenie właściwych nawyków słuchowych jest w dzisiejszych czasach nie lada wyzwaniem. Uliczny gwar, hałas ze szkolnych korytarzy, dzwonki telefonów czy głośne słuchanie muzyki uniemożliwiają odbiór i analizę ważnych informacji. Nadmiar wszelkiego rodzaju bodźców wzrokowych i słuchowych staje się olbrzymim problemem nie tylko w szkole – utrudnia opanowanie przekazywanych treści oraz komunikację z rówieśnikami, ale także w domu. Oglądanie telewizji jest niejednokrotnie ciekawszą alternatywą, niż rozmowa z najbliższymi. Terapia Neuroflow Przebywanie w takich warunkach, zwłaszcza małych dzieci, uniemożliwia wykształcenie właściwych nawyków słuchowych. Są one szczególnie groźne dla dzieci, u których przetwarzanie słuchowe przebiega w sposób niedojrzały lub nieprawidłowy. Nadmiar ww. bodźców praktycznie izoluje je bowiem od otoczenia. Jeśli pomimo optymalnych warunków dziecko nadal nie potrafi się skupić na tym, co słyszy – warto poszukać rozwiązania tego problemu. Prawidłowy odbiór dźwięków zależy nie tylko od dobrego funkcjonowania ucha, ale także od sprawności procesu analizy impulsów nerwowych wędrujących z ucha do mózgu. Niejednokrotnie problemy ze słyszeniem i rozumieniem mowy ujawniają się tylko w niekorzystnych akustycznie warunkach, podczas gdy w ciszy słyszymy i rozumiemy mowę bez zarzutu. Za taki stan rzeczy odpowiadają zaburzenia centralnej części układu słuchowego. Przetwarzanie słuchowe u dzieci – najczęstsze problemy: – trudności w rozumieniu mowy w szumie (szczególnie, kiedy kilka osób mówi jednocześnie lub w pomieszczeniu z pogłosem), – problemy z różnicowaniem dźwięków, – trudności w różnicowaniu zmian wysokości i głośności dźwięków, – kłopoty z pamięcią i uwagą słuchową, – wtórne do trudności z rozumieniem problemy w poprawnej wymowie słów, – trudności z lokalizacją źródła dźwięku, a przy dużym nasileniu zaburzeń nieprawidłowy rozwój języka i trudności w uczeniu się. Bez wątpienia dobry słuch oraz sprawne rozumienie mowy, to kluczowe umiejętności pozwalające na prawidłowy rozwój dzieci. Wykrycie zaburzeń przetwarzania słuchowego w wieku przedszkolnym znacznie zwiększa szanse na skuteczną rehabilitację, a co za tym idzie – uniknięcia problemów w komunikacji oraz nauce. Dlatego tak ważna jest wielospecjalistyczna diagnoza (medyczna – audiologiczna, neurologiczna, logopedyczna, pedagogiczna, psychologiczna), która jest podstawą rozpoczęcia działań terapeutycznych. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – diagnostyka ang. auditory processing disorder (APD) opiera się na behawioralnych testach psychoakustycznych, które pozwalają na ocenę sprawności przetwarzania słuchowego (badanie wyższych funkcji słuchowych). Autorem „Platformy diagnostycznej APD-Medical” jest dr Andrzej Senderski – lekarz otolaryngolog, specjalista audiolog i foniatra, twórca treningu słuchowego NEUROFLOW, na co dzień pomaga pacjentom poradni. W codziennej praktyce dzieci mają różnorodne objawy zaburzeń słuchu, ale badania wykazały, że z punktu patofizjologii i mechanizmów prowadzących do tych zaburzeń możemy obserwować jeden lub kilka profili klinicznych APD: zaburzenia uwagi słuchowej i rozumienia mowy w hałasie, zaburzenia fonologiczne i percepcji czasowych aspektów dźwięku, zaburzenia wymiany informacji słuchowej pomiędzy półkulami przez ciało modzelowate. Dla każdego dziecka z rozpoznaniem APD zespół specjalistów z firmy APD-Medical obejmujący lekarzy audiologów, logopedów, psychologów i pedagogów analizuje wyniki testów słuchowych, dane z wywiadu i obserwowany profil objawów i na tej podstawie dobiera optymalny zindywidualizowany program terapeutyczny. Jego głównym elementem jest trening słuchowy, którego celem jest poprawa tzw. wyższych funkcji słuchowych. Od niedawna w Polsce dostępny jest program do rehabilitacji dzieci z APD o nazwie Neuroflow® Aktywny Trening Słuchowy. Został on opracowany na podstawie najnowszych badań naukowych z obszaru neurorehabilitacji, audiologii i logopedii w celu usprawnienia możliwości komunikowania się dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego (APD) i poprawy ich możliwości uczenia się w oparciu o bodźce słuchowe. Nowatorską cechą Aktywnego Treningu Słuchowego Neuroflow® jest możliwość prowadzenia treningu zarówno w gabinecie terapeutycznym, jak i w domu wspólnie z jednym z rodziców. Ćwiczenia podzielone są na dwa etapy, trwające od 10 do 12 tygodni odpowiednio dla dzieci najmłodszych i dla starszych. Cała dwuetapowa terapia trwa około 5 miesięcy. Trening słuchowy Neuroflow Aktywny Trening Słuchowy Neuroflow zawiera ćwiczenia rozumienia mowy w obecności różnych bodźców zagłuszających – od przyjemnych jak śpiew ptaków czy szum morza poprzez neutralne rozmowy wielu osób, aż do denerwujących jak dźwięk elektrycznej szczoteczki do zębów. Badania pilotażowe wykazały, że program Neuroflow usprawnia rozumienie zdań złożonych, dłuższych poleceń, poprawia ukierunkowanie uwagi słuchowej i wydłuża pamięć słuchową, co przekłada się na lepsze rozumienie mowy w hałasie. Bogactwo języka naturalnego zawartego w ćwiczeniach oraz włączenie do ćwiczeń języka literackiego niezależnie od poprawy przetwarzania słuchowego usprawnia również procesy językowe. Wspólne zajęcia, w czasie których dziecko wspólnie z rodzicem ćwiczy rozumienie tekstów, tzn. słucha opowiadań, wierszy, baśni, odpowiada na pytania oraz ma możliwość rozmowy na temat słyszanych treści, poprawia umiejętności komunikacyjne, umiejętność uważnego słuchania oraz nadawania komunikatów – umiejętności tak ważne w nauce w szkole. Relacje rodziców uczniów biorących udział w treningu Neuroflow potwierdzają, że często już po pierwszym etapie ćwiczeń obserwują poprawę wyników w nauce, szczególnie w zakresie umiejętności czytania, pisania ze słuchu i uczenia się drogą słuchową. Inne często obserwowane korzystne zmiany po zastosowaniu treningu Neuroflow obejmują: poprawę pewności siebie, wzrost samooceny, obniżenie poziomu stresu przy wykonywaniu trudnych zadań, poprawę komunikacji z rówieśnikami, polepszenie relacji społecznych. Centralne testy słuchowe – czytaj więcej Zobacz także: Badanie poligraficzne Badania słuchu Centralne testy słuchowe Chrapanie Leczenie chrapania Fiberoskopia Operacje zatok FESS Przycięcie migdałków podniebiennych Wycięcie migdałków Brodawczaki krtani Rak krtani Szumy uszne Krzywa przegroda nosowa W pracy zostało przedstawione studium przypadku dziewczynki, uczennicy klasy szóstej szkoły podstawowej, z możliwościami intelektualnymi na poziomie przeciętnym, dysharmonijnym rozwojem poszczególnych sfer poznawczych oraz opóźnionym rozwojem mowy. Zgodnie z opiniami, które dziewczynka posiada4, nie zdiagnozowano u niej zaburzeń przetwarzania słuchowego, zwrócono jed-nak w tych dokumentach uwagę na duże trudności słuchowe dziecka i wynika-jące z tego problemy w edukacji szkolnej (por. Przybyla, 2014–2015, s. 401–413). W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione: dotychczasowe wyniki badań dziecka – psychologicznych, pedagogicznych, neurologicznych, badanie i terapia przeprowadzone według wytycznych metody Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansena (JIAS) oraz uzyskane rezultaty po zakończeniu treningu słuchowego. Pierwsza diagnoza dziecka według tej metody odbyła się w 2018 roku. Nauczyciel-ka języNauczyciel-ka polskiego i wychowawczyni dziewczynki, która jest również logopedą, zaproponowała, aby w związku z występującymi u dziecka trudnościami słucho-wymi i problemami szkolnymi poddać je treningowi słuchowemu. Dziewczynka uzyskała zgodę neurologa na odbycie treningu słuchowego metodą Johansena. Dane z wywiadu, kwestionariusza, dokumentacji medycznej Dziewczynka urodziła się o czasie, siłami natury, otrzymała 10 punktów w skali Apgar. Do 13. miesiąca życia, według mamy, dziecko rozwijało się prawid- łowo. Występował u dziewczynki gest wskazywania palcem, komunikowała się z otoczeniem za pomocą kilkunastu słów. W 13. miesiącu życia dziewczynka przyjęła szczepionkę i nastąpił regres w jej rozwoju (takiego zdanie jest mama). Dziewczynka przestała mówić, zaczęła cofać się w rozwoju. W inwentarzu słów zostały słowa mama, tata, baba. Źródłem komunikacji stało się „mruczenie”, gesty oraz wydawanie nieartykułowanych dźwięków. Kiedy dziewczynka miała 2 lata i 11 miesięcy, otrzymała opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, która obejmowała cały okres edukacji przedszkolnej. Zespół orzekający stwierdził znacznie opóźniony w stosunku do wieku życia poziom rozwoju umysłowego, niski poziom komunikacji języko-wej i deficyty w zakresie zachowań społecznych – w konsekwencji prowadzące 4 Dziewczynka posiada opinię psychologiczną i opinię dotyczącą rozwoju procesów integra- cji sensorycznej wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Poradnia nie dysponuje testami oceniającymi procesy przetwarzania słuchowego. Wykonuje testy oceniające percepcję słuchową. do istotnej dysharmonii w funkcjonowaniu dziecka. Dziewczynka uczęszczała na terapię logopedyczną, pedagogiczną, z zakresu integracji sensorycznej. Była konsultowana w poradni chorób metabolicznych, gdzie uzyskała ujemny wynik testu. U dziewczynki wykluczono całościowe zaburzenia rozwoju. W wieku 3 lat (2010 rok) wykonano badanie EEG, które wskazywało na zmia-ny w okolicy czołowo-centralno-skroniowej z przewagą strozmia-ny lewej. Badania EEG wykonywano co rok, aż do 2018 roku. Wyniki badań pokazywały utrzy-mujące się zmiany czynności mózgu (2015 – zmiany zlokalizowane w okolicy czołowo-centralno-skroniowej z przewagą strony prawej; 2016 – zmiany zlo-kalizowane i uogólnione, 2017 – zmiany zlozlo-kalizowane w okolicy czołowo--centralno-skroniowej z przewagą strony prawej). W 2018 roku badanie EEG nie wykazało nieprawidłowości, dziewczynka uzyskała diagnozę o prawidło-wym stanie neurologicznym. Zalecono kontrolne badanie EEG co dwa lata. Od 2012 roku, przez około dwa lata (z przerwami), dziewczynka przyjmowała leki przepisane przez neurologa (mama nie pamięta jakie). U dziewczynki na podstawie badania audiometrycznego w przychodni (2018 roku) stwierdzono prawidłowy słuch fizyczny. Z informacji psychologiczno-pedagogicznej z Ośrodka Rehabilitacji Słuchu i Mowy w Siedlcach sporządzonej w 2012 roku wynika, że u dziecka w wyniku intensywnej terapii: logopedycznej, pedagogicznej, psychologicznej, integracji sensorycznej, do której prowadzenia włączyli się rodzice, poprawiło się funkcjo-nowanie w zakresie wszystkich sfer. Szczególnie rozwinęła się koncentracja uwagi oraz komunikacja werbalna dziewczynki, zasób słownictwa biernego i czynnego. W 2014 roku dziecko otrzymało ocenę rozwoju integracji sensorycznej, w której stwierdzono zaburzenia integracji sensorycznej w zakresie kontroli posturalnej i ocznej oraz modulacji sensorycznej. Opinia psychologiczna z 2018 roku wydana przez Poradnię Psychologiczno--Pedagogiczną w Stoku Lackim wskazuje na poziom możliwości intelektual-nych dziecka poniżej przeciętnej oraz dysharmonijny rozwój poszczególintelektual-nych sfer poznawczych. W opinii wskazano występujące u dziecka deficyty poznawcze, które mogą mieć wpływ na trudności w nauce. Rozwój powyżej przeciętnej odnotowano w wypadku spostrzegawczości wzro-kowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Adekwatnie do wieku rozwija się umie-jętności: logicznego wnioskowania na podstawie materiału konkretnego, ujmo-wania zależności przyczynowo-skutkowych, wychwytyujmo-wania relacji czasowych, identyfikowania istotnych momentów w spostrzeganych sytuacjach społecznych. Na właściwym poziomie rozwojowym znajdują się również: myślenie pojęciowe na podstawie materiału werbalnego, rozumienie społeczne, zdolność do uczenia się nowych umiejętności wzrokowo-ruchowych, zdolność do sprawnego prze-twarzania danych. wysłu-chiwaniem materiału werbalnego, koncentracją uwagi na materiale słuchowym. Stwierdzono obniżone funkcjonowanie pamięci operacyjnej i niższy od przecięt-nego poziom zdolności arytmetycznych. Rezultatem nieprawidłowości w funk-cjonowaniu bezpośredniej pamięci słuchowej są trudności z zapamiętywaniem dyktowanych zdań, zapamiętywaniem dwóch poleceń jednocześnie. Obniżone są również analiza i synteza wzrokowa, przez co dziewczynka ma trudności w odtwarzaniu form graficznych, popełnia błędy w czytaniu: myli litery kształto- podobne, czyta nierytmicznie, literuje, oraz pisaniu: opuszcza drobne elementy graficzne liter, myli litery podobne kształtem, popełnia błędy ortograficzne. Ma trudności z zapamiętywaniem – wzbogacaniem wiedzy, zdolnością do jej gro-madzenia i odtwarzania. Na prośbę rodzica została wystawiona opinia przez nauczycielkę języka pol-skiego, zawierająca następujące informacje na temat dziecka: Dziewczynka mimo tego, że zna podstawowe zasady i reguły ortograficzne, popełnia bardzo liczne błędy w tym zakresie w pracach pisemnych. Ma duże trudności z zapamięta-niem wzrokowym poprawnego obrazu zapisywanych słów. Zdarza się, że w jed-nym tekście ten sam wyraz zapisuje z różjed-nymi błędami. Błędy popełniane przez dziewczynkę dotyczą pisowni wyrazów z literami rz, ż, u, ó, ch, h, jak również pisowni łącznej i rozłącznej. W pracach pisemnych występuje duża liczba błę-dów interpunkcyjnych. Dziewczynka ma duże trudności słuchowe, co znajduje odzwierciedlenie w pracach pisemnych: myli głoski dźwięczne i bezdźwięczne (np.: p: b, t: d), głoski ustne z nosowymi (np.: d: n, b: m, e: ę), głoski o odmien-nym miejscu artykulacji (np.: s: š, s: š: ś, z: ž: ź, c: č: ć). Poziom graficzny pisma nie budzi zastrzeżeń – pismo jest czytelne. Duże trudności dotyczą tempa pisania, jest ono bardzo wolne. W samodzielnych pracach pisemnych dziecka występuje duża liczba błędów językowych, stylistycznych, pojawiają się liczne powtórzenia oraz błędy gramatyczne. Informacje podane przez nauczycielkę można potwier-dzić, przeglądając zeszyty dziewczynki (ilustracja 1). Dziewczynka czyta wolno i nierytmicznie. Podczas czytania myli litery o podobnym kształcie, zmienia końcówki wyrazów. Wyrazy długie, nowe, trudne dzieli na sylaby. Szybko się męczy podczas czytania. Ma duże trudności ze zrozu-mieniem czytanego tekstu, nawet z wychwyceniem głównego wątku. Występują u niej duże problemy w samodzielnym wypowiadaniu się, formułowaniu wnio-sków, uogólnianiu, myśleniu abstrakcyjnym. Na lekcji nie podejmuje się zadań z własnej inicjatywy. W sytuacjach wymagających wykonania zadań na lekcjach reaguje wzmożonym napięciem. Jest niepewna swojej wiedzy, umiejętności, ma niską samoocenę. Jest nieśmiała i niechętnie podejmuje współpracę. W zachowa-niu dziecka widać labilność – łatwo przechodzi od radości do smutku, zwłaszcza przy nawet niewielkich trudnościach. Ilustracja 1. Strona z zeszytu badanego dziecka – widoczne liczne błędy w pisowni głosek nosowych, mylenie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, błędy ortograficzne Źródło: Materiały z badań własnych. W maju 2020 roku dziewczynka przeszła badania w poradni psychologiczno--pedagogicznej pod kątem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Dziecko nadal uczęszcza na terapię psychologiczną i logopedyczną, podczas której wyko-nuje ćwiczenia słuchowe oraz ćwiczenia językowe, w tym rozwijające słownic-two, pracuje nad ortografią. Rodzice na co dzień wkładają dużo pracy w pomoc dziecku w odrabianiu lekcji. Ze względu na trudności z rozumieniem czytanego tekstu, dziewczynka odsłuchuje audiobooki z lekturami szkolnymi, śledząc jed-nocześnie tekst w książce. Dziewczynka ma duże zdolności plastyczne (ilustracja 2), które rozwija pod opieką profesjonalisty. W przerwach w czasie odrabiania lekcji bardzo często wykonuje rysunki. Ilustracja 2. Prace plastyczne badanego dziecka Prezentacja wyników terapii według metody Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansena (JIAS) Na podstawie dokładnego wywiadu z matką oraz wpisanych przez nią danych do kwestionariusza z metody Johansena uzyskano następujące dodatkowe infor-macje na temat funkcjonowania dziecka: ■rozwój motoryczny: obecnie ma jedynie trudności w grach zespołowych z powo-du trudności z koordynacją ruchową; ■stan emocjonalny i rozwojowy dziecka (uwaga, koncentracja, agresja, nastro-je itp.): wierci się na krześle, gdy się denerwuje, nie umie sobie radzić w sytu-acjach porażki, ma trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego, wymaga pomocy rodziców w odrabianiu lekcji; ■rozwój mowy: mowa monotonna, trudności z dobraniem odpowiednich wyra-zów podczas wypowiedzi ustnej, rozmowy, wypowiadaniem zdań złożonych, wymową długich wyrazów, zadawaniem pytań, brak śmiałości do rozpoczęcia rozmowy; ■funkcje słuchowe: trudności z analizą i syntezą fonemową, sylabową, rozumie-niem i wykonarozumie-niem poleceń ustnych, koncentracją uwagi i skupierozumie-niem się na głosie nauczyciela, odpowiedzią na pytania (robi to powoli), pracą w hałasie; lepiej pracuje indywidualnie; w ciągu dnia jest zmęczona, „wyłącza się”; usłysza-ne polecenia często wykonuje nieprawidłowo, ze względu na brak rozumienia ich treści; ma trudności z samodzielnym wykonywaniem zadań, odrabianiem lekcji; na lekcji rozpraszał ją dźwięk wydawany przez mazak i ołówek, którymi pisała koleżanka ze szkolnej ławki. W trakcie pierwszego badania dziewczynka bez problemu wykonała wszyst-kie testy, nie było konieczności powtarzania instrukcji. W próbach określających lateralizację otrzymała wyniki świadczące o dominacji prawostronnej w odnie-sieniu do oka, ręki, nogi (preferencja ucha została oceniona na podstawie bada-nia obuusznego, wyniki zostaną przedstawione w dalszej części artykułu) oraz lewostronnej w odniesieniu do półkuli mózgu odpowiedzialnej za procesy prze-twarzania mowy. Następnie zostało przeprowadzone badanie audiometryczne, na początku jednouszne, a następnie obuuszne. Na podstawie badania audiometrycznego jednousznego (badania audiometrii tonalnej) zostało u dziecka wykluczone obwodowe uszkodzenie słuchu. Wyniki dla ucha lewego mieściły się w progach słuchowych od −5 dB do 15 dB, dla ucha prawego od −10 dB do 5 dB (tabela 1, ilustracja 3). Tabela 1. Wyniki pierwszego badania audiometrycznego Częstotliwość [Hz] 125 250 500 750 1000 1500 2000 3000 4000 6000 8000 Wynik [dB] ucho lewe 15 5 −5 0 5 5 5 5 5 5 15 ucho prawe 5 −10 −5 −5 −10 15 −5 −10 5 −5 −5 Źródło: Opracowanie własne. Ilustracja 3. Audiogram – krzywa progu słyszenia dla przewodnictwa powietrznego uzyskana w pierwszym badaniu Źródło: Materiały z badań własnych. Krzywa ucha prawego położona była nad krzywą ucha lewego. Obie krzywe w zakresie częstotliwości: od 125 Hz do 750 Hz ucho lewe, a od 125 Hz do 1000 Hz i na 8000 Hz ucho prawe były położone nad optymalną krzywą uwagi słuchowej, co wskazuje na nadwrażliwość na dźwięki w tych częstotliwościach. Na częstot- liwości 1500 Hz krzywa ucha lewego znajdowała się nad krzywą ucha prawego. Badanie audiometryczne obuuszne obejmowało badanie obuuszne na pozio-mie 20 dB i badanie nadprogowe. Ta część badania interpretowana jest na pod-stawie wykonania działania matematycznego, według ściśle określonego wzoru, z wykorzystaniem rezultatów uzyskanych oddzielnie w wypadku ucha lewego i prawego. Wynik badania wskazuje na preferencję ucha prawego. Podczas następnego etapu diagnozy przeprowadzono test dychotyczny (został opisany we wcześniejszej części artykułu), polegający na powtarzaniu wyrazów zasłyszanych przez słuchawki. Dziewczynka uzyskała wysokie wyniki w testach mowy izolowanej – testach A i B. Na 20 możliwych poprawnych odpowiedzi uzyskała w wypadku prawego i lewego ucha taki sam wynik – 17 poprawnie powtórzonych wyrazów. Niskie rezultaty uzyskała w testach zakłóceń korelacji w odniesieniu do obu uszu – testach C i D. W teście C udzieliła jedynie 8 pra-widłowych odpowiedzi, natomiast w teście D wypowiedziała jedynie poprawnie 9 wyrazów usłyszanych w lewym uchu. W teście E, w którym słyszała wyrazy w obu uszach i miała powtórzyć usłyszane pary wyrazów, prawidłowo powtórzyła jedynie 3 pary na 20 (tabela 2). Tabela 2. Wyniki testu dychotycznego podczas pierwszego badania (poprawne odpowiedzi na 20 możliwych) Test A Test B Test C Test D Test E Ucho prawe: 17 Ucho lewe: 17 Ucho prawe: 8 Ucho lewe: 2 Ucho lewe: 9 Ucho prawe: 2 Ucho lewe: 6 Ucho prawe: 8 Pary wyrazów: 3 Źródło: Opracowanie własne. Wyniki badań, jak również dane z wywiadu i przedstawionej dokumentacji, potwierdziły trudności słuchowe dziewczynki i konieczność przeprowadzenia treningu słuchowego. Dziewczynka wysłuchała 6 płyt. Pierwszą i drugą płytę słuchała przez 8 tygodni. Kolejne przez 10 tygodni. Ostatnia płyta była słucha-na przez 12 tygodni, ponieważ zawierała 2-tygodniowy program wyjścia (przez 10 tygodni dziecko słucha płyty przez 6 dni, a przez 2 tygodnie tylko w wyzna-czone dni). Po każdym z etapów terapii, czyli odsłuchaniu przez dziewczynkę danej płyty według założonego planu, było wykonywane badanie kontrolne w celu sprawdzenia efektywności terapii. Obejmowało ono: wywiad z matką, który miał dostarczyć informacji dotyczących zmian w funkcjonowaniu dziecka, regularno-ści słuchania, poprawnoregularno-ści zakładania słuchawek, chorób przebytych na danym etapie (zwłaszcza chorób górnych dróg oddechowych, zapalenia ucha), badanie audiometryczne oraz test dychotyczny. W przypadku nieustalonej lub skrzyżo-wanej lateralizacji po każdym etapie jest wykonywane badanie lateralizacji. Zmiany w funkcjonowaniu dziecka były widoczne na każdym etapie terapii. Terapia pozytywnie wpłynęła na osiągnięcia szkolne. Wyraźne zmiany stwier-dzono w poszczególnych testach wykonywanych w ramach metody. W badaniu audiometrycznym zmieniło się położenie krzywych słuchowych. Krzywa ucha prawego położona była nad krzywą ucha lewego lub były umieszczone na tych samych progach słuchowych. Zmniejszyła się nadwrażliwość słuchowa dziecka w zakresie 125–1000 Hz w wypadku obydwu uszu (tabela 3). Tabela 3. Wyniki badania audiometrycznego po zakończeniu terapii Częstotliwość [Hz] 125 250 500 750 1000 1500 2000 3000 4000 6000 8000 Wyniki [dB] ucho lewe 15 10 5 5 5 5 5 5 10 5 5 ucho prawe 10 10 5 −5 5 −5 0 −10 5 −5 − 5 Źródło: Opracowanie własne. Obuuszne badanie audiometryczne, jak w wypadku pierwszego badania, wskazało na preferencję ucha prawego (wyniki badania obu usznego na poziomie 20 dB oraz badania nadprogowego). Dziewczynka osiągnęła dosyć dobre wyniki w teście dychotycznym, przy maksymalnej liczbie prawidłowych odpowiedzi 20 (tabela 4). Tabela 4. Wyniki testu dychotycznego po zakończeniu terapii (poprawne odpowiedzi na 20 możliwych) Test A Test B Test C Test D Test E Ucho prawe: 18 Ucho lewe: 18 Ucho prawe: 16 Ucho lewe: 2 Ucho lewe: 14Ucho prawe: 3 Ucho lewe: 11 Ucho prawe: 13 Pary wyrazów: 10 Źródło: Opracowanie własne. Zarówno mama, jak i sama dziewczynka zauważyły, że w znacznym stopniu polepszyła jej się pamięć i skupienie uwagi (więcej treści zapamiętuje z zajęć, nie musi jeszcze raz wszystkiego opracowywać w domu, jest w stanie dłużej skupić uwagę), krócej przygotowuje się do zajęć, sprawdzianów (prace domowe i nauka zajmują jej mniej czasu). Dziewczynka dużo zapamiętuje z lekcji, np. mimo że się nie przygotowywała w domu, dostała czwórkę z kartkówki z historii. Mama twierdzi, że wcześniej tak się nie zdarzało, musiała za każdym razem pomagać dziecku w nauce, opracowywać dane treści, aby uzyskało pozytywną ocenę. Do momentu podjęcia terapii dziewczynka nie odrabiała sama lekcji, czekała na mamę, aż wróci z pracy i jej pomoże. Po przebyciu terapii dziecko przeważnie samo odrabia lekcje (dziewczynka twierdzi, że więcej zapamiętuje z zajęć i wie, jak zrobić zadanie). W szkole nauczyciele również zauważyli poprawę w funkcjo-nowaniu dziecka, co przenosi się na jej wyniki w nauce. Podsumowanie Problemy słuchowe w analizowanym przypadku trzynastoletniej dziewczynki ujawniły się jako trudności w rozumieniu wypowiedzi ustnych, w koncen-tracji uwagi i skupieniu się na głosie nauczyciela, w pisaniu ze słuchu. Problemy dziecka potwierdziły wyniki testów przeprowadzonych w ramach diagnozy meto-dą Johansena – położenie krzywych słuchowych względem siebie, niskie wyniki testu dychotycznego. Na podstawie przedstawionych wyników badań i rezultatów terapii można stwierdzić, że w omawianym przypadku terapia metodą Indywi-dualnej Stymulacji Słuchu Johansena przyniosła bardzo dobre wyniki. Trudności słuchowe dotykają coraz więcej dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Szczególnie uciążliwe stają się w momencie podejmowania przez dzieci obowiązku szkolnego. U części z nich będziemy mieli do czynienia jedynie z trudnościami słuchowymi, a u części – z zaburzeniami przetwarzania słucho-wego. Bardzo ważne jest więc, aby wyposażyć nauczycieli, pedagogów, logopedów, psychologów w rzetelną wiedzę na temat trudności dzieci z tego typu deficytami oraz możliwości diagnozowania tych zaburzeń. Bardzo często podjęty odpowied-nio wcześnie trening słuchowy wpłynie znacząco na poprawę funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym i uchroni je przed niską samooceną, zaburze-niami emocjonalnymi (Przybyla, Kasica-Bańkowska, 2012, s. 206–216). Rodzice obecnie mogą skorzystać z wielu form terapii słuchowych. Bardzo często bory-kają się z trudnością wyboru odpowiedniego treningu. Dlatego tak ważne jest, aby literatura była uzupełniana o opracowania poświęcone badaniom naukowym ukierunkowanym na ocenę skuteczności zastosowania danej metody. Bibliografia Borowiecka, R. (2010). Dziecko w równowadze – ćwiczenia równoważne i koordynacyjne, stymulu-jące prawidłowy rozwój ruchowy, poznawczy i emocjonalny. Warszawa: Centrum Edukacji Dia-gnozy i Terapii Psychologiczno-Pedagogicznej Renata Borowiecka. Centrum Metody Johansena IAS. [data dostępu: Centrum Metody Johansena IAS (2013). Materiały szkoleniowe z Kursu wprowadzającego do meto-dy Johansena. Warszawa. Centrum Metody Johansena IAS (2014). Materiały z superwizji metody Johansena. Warszawa. Centrum Metody Johansena IAS (2018). Materiały z superwizji metody Johansena. Warszawa. Keith, (2004). Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego – postępy w rozumieniu istoty choroby. Otolaryngologia, 3(1), 7–14. Keith, (2005). Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego. W: M. Śliwińska-Kowalska (red.), Audiologia kliniczna (s. 367–375). Łódź: Oficyna Wydawnicza Mediton. Kruczyńska, A., Kurkowski, (2012). Centralne procesy przetwarzania słuchowego u dzieci kształconych i niekształconych muzycznie a wyniki w nauce. Nowa Audiofonologia, 1(3), 56–61. Kruczyńska, A., Kurkowski, (2013). Muzyka i jej oddziaływanie na organizm człowieka. Nowa Audiofonologia, 2(3), 24–29. Kurkowski, (2013). Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Kurkowski, (2017). Trudności słuchowe a ośrodkowe zaburzenia przetwarzania słuchowego z perspektywy logopedii. Logopedia, 46, 105–111. Metoda Tomatisa. Publikacja końcowa projektu „Uwaga! Sposób na sukces” (2013). Praca zbiorowa. Gdańsk. Polewczyk, I. (2014). Dziecko z CAPD (Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego) w szkole – strategie diagnostyczne i terapeutyczne. W: J. Skibska (red.), Dziecko z wadą słuchu oraz Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego (CAPD). Wybrane problemy (s. 11–26). Kraków: Libron – Filip Lohner. Przybyla, O., Kasica-Bańkowska, K. (2012). Diagnoza różnicowa dzieci i młodzieży z zaburze-niami centralnych procesów przetwarzania słuchowego. Nowa Logopedia, 3, 203–216. Przybyla, O., Wall, C. (2012). Ocena sprawności grafomotorycznej ucznia z zaburzeniami cen-tralnych procesów przetwarzania słuchowego – spostrzeżenia i wnioski. Forum Logopedyczne, 20, s. 219–235. Przybyla, O. (2014–2015). Zaburzenia centralnych procesów przetwarzania słuchowego. Studium przypadku jedenastoletniego chłopca. Logopedia, 43–44, 397–414. Przybyla, O. (2017). W trosce o stan rozwoju wyższych funkcji słuchowych u dzieci – propozycja przesiewowych diagnoz na podstawie platformy APD Medical. Logopedia, 46, s. 111–123. Rostkowska, J., Kobosko, J., Kłonica, (2013). Problemy emocjonalno-społeczne i behawio-ralne u dzieci z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego (CAPD) w ocenie rodzi-ców. Nowa Audiofonologia, 2(1), 29–35. Senderski, A. (2014). Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci. Otolaryngologia, 13(2), 77–81. Zaborniak-Sobczak, M., Bieńkowska, Senderski, A. (2018). Centralne zaburzenia przetwa-rzania słuchowego: od teorii do praktyki edukacyjnej. Wybrane problemy. Niepełnosprawność. Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego ( CAPD) jedną z przyczyn trudności w uczeniu przeznaczone jest dla psychologów, logopedów, terapeutów, pracowników Poradni 23 stycznia 2012r. (poniedziałek)godziny: 10:00 - 15:00 Miejsce: CWROKoszt: 150 złCzas trwania: 6 hCele szkolenia:1. Zapoznanie z symptomami i diagnostyką CAPD2. Przedstawienie form Czym jest centralne przetwarzanie bodźców dźwiękowych?- dekodowanie fonetyczne,- separacja i integracja obuuszna,- rozpoznawanie procesów czasowych,- rozdzielczość Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego ( CAPD) – Objawy Etiologia CAPD5. CAPD w zaburzeniach rozwojowych ( dysleksja, ADHD, autyzm, Zespół Aspergera – trudności związane z prawidłową diagnozą, podobieństwa i różnice)6. Standardy postępowania diagnostycznego CAPD w tym prezentacja stosowanych testów behawioralnych ośrodkowych procesów Postępowanie terapeutyczne:a) W szkole – wskazówki dla nauczycieli,b) W domu – wskazówki dla rodzicówc) Formy pomocy – na przykładzie specjalistycznych treningów przypadków trudności w nauce, tj. trudności w pisaniu i czytaniu, a także zaburzeń artykulacji i problemów językowych oraz często współistniejących z nimi zaburzeń emocjonalnych, ma swe źródło w trudnościach przetwarzania dźwięku na poziomie centralnym. Przyczyną tych zaburzeń jest brak pełnego wykorzystania słyszanego sygnału akustycznego przy prawidłowym jego odbiorze w strukturach obwodowych (Katz, 1994).Diagnozując trudności dziecka związane z rozwojem mowy, uczeniem się, często poprzestaje się jedynie na sprawdzeniu czułości słuchu dziecka. Tymczasem, gdy obserwujemy: kłopoty z koncentracją uwagi, skupieniem się na głosie nauczyciela, brzydkie pismo z błędami, trudności w czytaniu, polegające na niewłaściwym łączeniu głosek w wyrazy, trudności z dobrym słyszeniem w szumie, myleniem podobnie brzmiących głosek jak p/b, t/d i takim też ich zapisywaniem, brakiem umiejętności konstruowania płynnych wypowiedzi, konieczność kilkakrotnego powtarzania poleceń, wówczas powinniśmy rozważyć przeprowadzenie diagnozy w kierunku centralnych zaburzeń przetwarzania się, że co najmniej u połowy dzieci z rozpoznanymi trudnościami w uczeniu się, dysleksją, zespołem zaburzeń uwagi i zachowania występują zaburzenia przetwarzania słuchowego. W wielu przypadkach, to właśnie trudności słuchowe są przyczyną opóźnień w nauce, trudności w czytaniu i pisaniu, czy zaburzeń prowadzi Pani Renata Borowiecka, pedagog specjalny i korekcyjny, terapeuta integracji sensorycznej, terapeuta neurorozwoju INPP, terapeuta Johansena IAS. Prowadzi Centrum Edukacji, Diagnozy i Terapii w Warszawie. Pracuje z dziećmi z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami rozwojowymi. Nauczyciel akademicki WSSE. Współzałożycielka Centrum Terapii Johansena IAS Polska w Warszawie. Uczestnicy otrzymują zaświadczenia o ukończeniu szkolenia wydawane przez Centrum Wspomagania Rozwoju Osobowości oraz Warszawski Oddział Nr 1 Polskiego Towarzystwa proszę kierować na formularzu zgłoszeniowym wysyłając go na adres e-mail cwro@ lub faksem 022 847- 95-41. Na czym polegają zaburzenia neurologicznych aspektów przetwarzania słuchowego? Na co zwracać uwagę diagnozując? Jakie są profile zaburzeń, które warunkują dalszą terapię? Aktywne, świadome słuchanie ma związek z rozumieniem znaczenia odebranych informacji słuchowych i zależy również od asymetrii czynnościowej półkul mózgowych, właściwego przekazywania informacji słuchowej przez połączenia międzypółkulowe oraz od funkcji poznawczych, takich jak uwaga i pamięć słuchowa. Co wynika z asymetrii czynnościowej? Lewa półkula jest określana jako językowa, analityczna, liniowa, sekwencyjna, co znaczy, że bodźce są w niej analizowane element po elemencie1. W lewej półkuli mózgu istnieje rodzaj „czasowego zegara wewnętrznego odbiorczego i nadawczego”. Dzięki niemu możliwy jest odbiór bodźców słuchowych, które są w sposób linearny uporządkowane w czasie (ocena następstwa bodźców akustycznych, rozpoznanie ich kolejności i wzajemnych relacji). Warunkuje rozumienie i nadawanie przekazów słownych2. Ponieważ mowa to linearny proces przebiegający sekwencyjnie w czasie, ważne jest, aby opracowywanie informacji językowych przebiegało w lewej, sekwencyjnej półkuli mózgu. U większości ludzi ośrodek mowy znajduje się w lewej Prawa półkula jest emocjonalna, przestrzenna, syntetyczna, całościowa – wszystkie cechy bodźca ujmowane są równocześnie. Umożliwia to rozumienie metafor, treści humorystycznych i emocjonalnych oraz kontekstu wypowiedzi poprzez słowa klucze, gdzie kolejność wyrazów nie jest istotna3. Rozumienie i nadawanie mowy polega na rozpoznawaniu i budowaniu sekwencji głosek w sylabach4, sylab w wyrazach, wyrazów w zdaniach, zdań w dłuższych wypowiedziach. Dopiero na linearne jednostki językowe (segmentalne) nakłada się prozodia wypowiedzi (cechy suprasegmentalne, tj. intonacja, akcent, rytm), za której percepcję odpowiada prawa półkula mózgu5. Dominacja stronna narządów ruchu i zmysłów a rozumienie mowy Oprócz asymetrii czynnościowej na poziomie ośrodkowym w procesach przetwarzania informacji ważna jest również dominacja stronna narządów ruchu i zmysłów na poziomie obwodowym. Wiąże się to z faktem, że większość szlaków nerwowych łączących narządy ruchu i zmysłów z mózgiem krzyżuje się. W związku z tym każda półkula mózgowa jest bardziej powiązana z przeciwległą stroną ciała, a połączenie ucha z półkulą przeciwległą jest silniejsze niż z półkulą leżącą po tej samej stronie6. Zatem informacja z prawego ucha trafia przede wszystkim do lewej półkuli mózgu, mimo że istnieją też szlaki przewodzące impulsy po tej samej stronie. Przewaga czynnościowa jednego ucha odgrywa ważną rolę w procesie słuchania. Stopień lateralizacji słuchowej jest jednym z czynników determinujących prawidłowe przetwarzanie słuchowe. W percepcji dźwięków mowy korzystne jest, by prawe ucho było dominujące, gdyż bodźce werbalne z prawego ucha trafiają głównie do lewej półkuli. Połączenie między prawym uchem a lewą półkulą działa szybciej i bardziej efektywnie ze względu na większą liczbę połączeń nerwowych. W przypadku bodźców słownych odbieranych przez lewe ucho droga przebiegu impulsu między uchem a ośrodkami mowy jest dłuższa. Bodźce te są przekazywane najpierw do zaangażowanej w procesy emocjonalne prawej półkuli, a następnie – poprzez ciało modzelowate – do lewej. Wydłuża to ich drogę i czas dotarcia do ośrodka mowy odpowiedzialnego za ich rozumienie. Dlatego właśnie osoba lewouszna często w pierwszej kolejności zwraca uwagę na zabarwienie głosu, ładunek emocjonalny wypowiedzi, a dopiero później – na jej treść. U takiej osoby silne emocje mogą znacznie wpływać na proces jej komunikacji77. Na przetwarzanie zadań językowych w strukturach lewej półkuli mózgu wpływ wywiera również dominacja ręki. Brak dokonania wyboru dominującej ręki oznacza niewykształcenie się lateralizacji funkcji mózgowych. Utrudnia to kształtowanie się funkcji poznawczych, w tym mowy, i wpływa negatywnie na procesy uwagi, pamięci oraz na sprawność manualną. Dziecko oburęczne uruchamia prawopółkulowe strategie przetwarzania bodźców językowych. Objawia się to czasowym „wyłączaniem” słuchania mowy, brakiem uczenia się nowych słów i zwrotów z mowy otoczenia, rozumieniem z kontekstu i sytuacji (co świadczy o niepełnym rozumieniu mowy), wyodrębnianiem z wypowiedzi innych osób jedynie słów kluczowych, trudnościami z różnicowaniem głosek podobnych8. Przewaga ucha, podobnie jak dominacja jednej ręki, powinna być ostatecznie ustalona w wieku pięciu lat9. Integracja półkul mózgowych Choć za większość operacji na materiale werbalnym odpowiada lewa półkula, wyłączenie lub nieprawidłowe funkcjonowanie prawej półkuli powoduje także zaburzenia odbioru i nadawania języka10. Przetwarzanie języka zależy od właściwego współdziałania obu półkul i od stopnia integracji między nimi, tj. od precyzji oraz tempa przesyłania informacji. Szybkość ich przesyłania zależy od wielkości i liczby połączeń w obrębie struktur układu nerwowego, tj. od stopnia dojrzałości i budowy łączącego je ciała modzelowatego (spoidła wielkiego mózgu, corpus callosum) oraz połączeń pomiędzy mózgiem i móżdżkiem. Oddziaływania międzypółkulowe, zachodzące poprzez spoidło, mogą mieć charakter hamujący lub pobudzeniowy. Od mechanizmu hamowania międzypółkulowego i integrującej roli spoidła wielkiego zależą procesy separacji i podzielności uwagi słuchowej, niezbędnej podczas jednoczesnego słuchania kilku osób (dyskusje, praca w grupie)11. Osoba lewouszna często w pierwszej kolejności zwraca uwagę na zabarwienie głosu, ładunek emocjonalny wypowiedzi, a dopiero później – na jej treść. U takiej osoby silne emocje mogą znacznie wpływać na proces jej komunikacji. Ciało modzelowate w procesie uwagi słuchowej W procesie uwagi słuchowej, związane z umiejętnością odseparowania się od dźwięków rozpraszających, zaangażowane są obie półkule mózgowe. Podczas tych procesów aktywność neuronów kory słuchowej półkuli odbierającej mowę ulega zwiększeniu (uwaga słuchowa jest zwiększona), a do półkuli niedominującej ciało modzelowate przesyła informację o zmniejszonej aktywności (uwaga słuchowa w tej korze słuchowej automatycznie maleje). Jest to właśnie efekt hamującego wpływu ciała modzelowatego na półkulę niedominującą dla mowy. Od hamowania wywieranego przez półkulę dominującą dla mowy na korę słuchową półkuli niedominującej zależy zjawisko słyszenia rozdzielnousznego. Gdy do obu uszu jednocześnie są przekazywane różne słowa, jako pierwsze słyszane jest słowo trafiające do dominującego ucha – prawego, jeśli lewa półkula jest dominująca dla mowy. Niedojrzałość ciała modzelowatego powoduje obniżenie jakości procesów separacji i podzielności uwagi słuchowej zależnej od współpracy obu półkul mózgowych12. Układ siatkowaty a uwaga słuchowa W procesie przetwarzania słuchowego istotną rolę odgrywają również procesy uwagi, zależne od pracy układu siatkowatego (struktura pnia mózgu), który odpowiada za modulację, czyli procesy hamowania i pobudzania (wzmacniania) neuronalnej aktywności, tak aby była ona spójna z pozostałymi procesami przebiegającymi w ośrodkowym układzie nerwowym. Zdolność hamowania zbędnych, rozpraszających bodźców, niedopuszczenie ich do kory słuchowej, a tym samym do naszej świadomości, oraz wyodrębnienie spośród licznych docierających do nas bodźców sensorycznych tych najistotniejszych (np. dźwięków mowy) zależy właśnie w znacznym stopniu od tworu siatkowatego13. Co ciekawe, podczas intensywnej stymulacji słuchowej wydziela się norephinephryna – specyficzny dla tworu siatkowatego neurotransmiter o szerokim spektrum działania na centralny układ nerwowy. Odpowiada ona za wprowadzanie w stan czuwania i gotowości do działania, za motywację i emocje14. Z powyższego wynika, że w zasadzie wszystkie programy stymulacji słuchowej, polegające na dostarczaniu zmieniających się dźwięków, stymulują obszar tworu siatkowatego15. Zatem poprzez stymulację słuchową możemy wpływać na poprawę poziomu uwagi. Twór siatkowaty, mający fundamentalne znaczenie w procesach uwagi, może być stymulowany również przez bodźce o innej modalności (dotykowe, przedsionkowe, proprioceptywne, wzrokowe i węchowe). Oznacza to, że terapia SI może być wsparciem w pracy z dziećmi z zaburzeniami uwagi słuchowej. Rola móżdżku w przetwarzaniu bodźców słuchowych Kolejną ważną strukturą związaną z przetwarzaniem bodźców słuchowych (niewerbalnych) jest móżdżek16. Oprócz funkcji kontroli i płynności ruchów oraz utrzymania równowagi móżdżek bierze udział w procesach uwagi, pamięci i percepcji czasu17. Odgrywa istotną rolę w kontroli czasowej, która decyduje o wykonaniu czynności z odpowiednim wyczuciem czasu (ang. timing) i która jest niezbędna w wielu procesach językowych, takich jak: przetwarzanie fonologiczne, konstrukcja zdań, rozumienie zależności składniowych18. Móżdżek współdziała również w zadaniach angażujących sekwencyjną pamięć słuchową oraz w zadaniach fluencji fonologicznej (podawania wyrazów rozpoczynających się na daną głoskę)19. Aktywność tej struktury obserwuje się także w procesach uwagi słuchowej. Uszkodzenie móżdżku skutkuje niemożliwością dokonania oceny, czy dźwięk słyszany jako kolejny jest krótszy, czy dłuższy od poprzednio prezentowanego, a także zaburzoną oceną czasu trwania pauzy pomiędzy tonami (ocena aspektu czasowego)20. Jeśli dysfunkcje narządu słuchu nie dotyczą budowy i pracy jego części obwodowej (tj. ucha), mamy do czynienia z zaburzeniami przetwarzania słuchowego. Twór siatkowaty, mający fundamentalne znaczenie w procesach uwagi, może być stymulowany również przez bodźce o innej modalności (dotykowe, przedsionkowe, proprioceptywne, wzrokowe i węchowe). Oznacza to, że terapia SI może być wsparciem w pracy z dziećmi z zaburzeniami uwagi słuchowej. Zaburzenia przetwarzania słuchowego Zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD – Auditory Processing Disorder) to nieprawidłowości w opracowywaniu informacji akustycznej w ośrodkowej części układu słuchowego (na poziomie pnia mózgu, ośrodków podkorowych i kory mózgowej) pomimo prawidłowej czułości słuchu. Przyczynami tych nieprawidłowości mogą być: anomalie w rozwoju mózgu w okresie płodowym, będące skutkiem infekcji wirusowych (takich jak: toksoplazmoza, cytomegalia, grypa), wcześniactwo, uszkodzenia okołoporodowe (niedotlenienie w czasie porodu, wysoki poziom bilirubiny, wylewy do OUN), czynniki uszkadzające ośrodkowy układ nerwowy we wczesnym dzieciństwie (zapalenia opon mózgowych, urazy głowy, uszkodzenia toksyczne), nadmierne przeciążenie bodźcami słuchowymi i wzrokowymi (wielogodzinne oglądanie telewizji, granie w gry komputerowe lub na innym sprzęcie elektronicznym, słuchanie przez słuchawki głośnej muzyki), które zaburza możliwości filtrowania i selekcji informacji, prowadząc w efekcie do zaburzeń koncentracji uwagi, deprywacja słuchowa, będąca zwykle wynikiem czasowego niedosłuchu wywołanego przewlekłym wysiękowym zapaleniem ucha środkowego lub niewystarczającym poziomem stymulacji słuchowej. Niedojrzałość ciała modzelowatego powoduje obniżenie jakości procesów separacji i podzielności uwagi słuchowej zależnej od współpracy obu półkul mózgowych. Podtypy (profile) zaburzeń APD Zaburzenia przetwarzania słuchowego nie stanowią jednolitego obrazu klinicznego. Mają one swoje określone profile o odmiennych objawach. Andrzej Senderski wśród zaburzeń przetwarzania słuchowego wyróżnia trzy ich podtypy. Deficyt fonologiczny U dzieci z tego typu deficytem występują zaburzenia identyfikacji, różnicowania i zapamiętywania cech akustycznych dźwięków mowy oraz trudności z rozumieniem mowy w hałasie. Zaburzenia odkodowywania cech akustycznych dźwięków przejawiają się w problemach z percepcją szybkich (na poziomie ms.) niewielkich zmian wysokości i głośności dźwięku oraz trudnościach w różnicowaniu fonemów. Nieprawidłowe różnicowanie fonemów jest powodem trudności w czytaniu i pisaniu oraz niewłaściwej artykulacji. Ten typ zaburzeń wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem struktur nerwowych w lewym płacie skroniowym (odpowiedź układu nerwowego na szybkie zmiany bodźców akustycznych jest rozmyta). Jest to najczęściej w... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań magazynu "Forum Logopedy" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź Jeżeli Twoje dziecko ma problemy ze słyszeniem w hałasie, nie reaguje na polecenia, wielokrotnie prosi o powtórzenie wypowiedzi, łatwo się rozprasza i nie potrafi się skoncentrować, warto je zdiagnozować pod kątem centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. central auditory processing disorders – CAPD) to zespół objawów wynikających z zaburzenia pracy zmysłu słuchu, a spowodowanych nieprawidłowościami na poziomie centralnego układu nerwowego. Objawia się to tym, że dziecko słyszy (badania nie wykazują żadnych odstępstw od normy), ale nie słucha. Zachowuje się i funkcjonuje podobnie do dzieci z niedosłuchem. W efekcie, pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, ma poważne problemy w nauce. Dysleksja zwiększa ryzyko centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego Kluczem do skutecznej pomocy takim dzieciom jest wczesne dostrzeżenie niepokojących objawów i skierowanie ich na specjalistyczne badania, a w razie potrzeby na terapię i rehabilitację. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego najczęściej ujawniają się u dzieci w przedszkolu lub w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Wtedy właśnie gwałtownie rosną wymagania stawiane zmysłowi słuchu. Trudności w nauce, czytaniu i pisaniu oraz często współistniejące z nimi zaburzenia emocjonalne wynikają często z zaburzenia analizy dźwięków na poziomie centralnym. Badania wykazały, że centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego występują u 2-5 proc. dzieci w wieku 7-14 lat (dwukrotnie częściej u chłopców), jednakże współwystępując z różnymi zaburzeniami, np. z dysleksją, mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent. Szacuje się, że u co czwartego dziecka z dysleksją rozwojową współistnieją ośrodkowe zaburzenia słuchu. Problemy z rozumieniem mowy, mylenie podobnie brzmiących słów, trudności w czytaniu lub pisaniu, a nawet kłopoty w nauce, mogą być błędnie kojarzone z problemami słuchowymi, polegającymi na nieprawidłowej czułości słuchu. Pociągają one za sobą dalsze problemy rozwojowe. Dlatego tak istotna jest ich świadomość i prawidłowa specjalistyczna diagnostyka. Jak można pomóc dziecku z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego? Terapią mającą zastosowanie w wielu różnych grupach zaburzeń współwystępujących z zaburzeniami przetwarzania słuchowego jest stymulacja polimodalnej percepcji sensorycznej metodą Skarżyńskiego (w skrócie SPPS). Programy zastosowane w w niej opracowane zostały dla pacjentów wykazujących trudności w przetwarzaniu słuchowym współwystępującymi z problemami z rozumieniem mowy, trudnościami w czytaniu i pisaniu, opóźnionym rozwojem mowy, dyslalią, trudnościami w koncentracji uwagi, jąkaniem, zaburzeniami głosu. SPPS jest innowacyjną metodą umożliwiającą prowadzenie indywidualnie dopasowanej terapii na wielu płaszczyznach jednocześnie, dzięki czemu jednocześnie są stymulowane i angażowane zmysły słuchu, wzroku i dotyku. Co więcej, metoda ta pobudza ich wzajemną koordynację, dzięki czemu terapia pozwala małemu pacjentowi lepiej zintegrować odbierane bodźce. W swoich założeniach terapia SPPS w największym stopniu oddziałuje na zmysł słuchu, kolejne ćwiczenia zaś stymulują koordynację słuchowo-wzrokową, słuchową-ruchową oraz słuchowo-wzrokowo-ruchową. Aktywne ćwiczenia polegają na różnicowaniu wysokości, natężenia oraz czasu trwania dźwięków, umiejętności wysłuchiwania dźwięków wiodących z tła, lokalizowaniu dźwięków, ćwiczeniu pamięci słuchowej, kontroli własnego głosu w obecności dźwięków zagłuszających i relaksacji. Terapia składa się z trzech poziomów, z których każdy trwa od 5 do 15 dni i obejmuje trzy części: słuchanie materiału dźwiękowego przetworzonego przez specjalną przystawkę SPPS, relaksację oraz część niezwykle lubianą przez małych pacjentów – granie na iPadzie w gry multimedialne i psychoedukacyjne. Łączy nowoczesny sprzęt i różnorodne formy rehabilitacji, dzięki czemu staje się o wiele bardziej przyjazna dzieciom. – Tym, co wyróżnia tę metodę jest połączenie stymulacji słuchowej z treningiem psychologicznym. Zintegrowanie terapii psychologicznej z treningiem funkcji słuchowych daje o wiele większe możliwości efektywnego oddziaływania na osoby borykające się z trudnościami z przetwarzaniem słuchowym – tłumaczy prof. nadzw. Piotr H. Skarżyński z Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach. – Dlaczego tak się dzieje? Dziecko często może dobrze słyszeć, ale niewłaściwie odbierać to emocjonalnie. Podczas terapii uczy się właściwie odbierać i rozumieć emocje, kontrolować swoje myśli, a także kontrolować własne zachowania w różnych sytuacjach społecznych wywołujących emocje – dodaje. Dodatkowym atutem jest to, że terapia może być prowadzona zarówno w placówce medycznej, jak i w domu. Pozwala to na zapewnienie komfortu dziecku i jego rodzicom, niwelując trudności z dojazdem, czy chociażby zmęczenie lub stres związany z drogą, co może przełożyć się na efektywność terapii. Dostępność nowoczesnych form terapii, ich wielopłaszczyznowość oraz kompleksowość w połączeniu z nowoczesnym sprzętem pozwalają nie tylko zapewnić większą efektywność w walce z zaburzeniami centralnego przetwarzania słuchowego, ale równocześnie zachować przy tym komfort pacjenta, co jest niezwykle ważne w przypadku najmłodszych pacjentów. xxx Stymulator polimodalnej percepcji sensorycznej do prowadzenia terapii metodą Skarżyńskiego, opracowany przez Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach, został nagrodzony Godłem „Teraz Polska” w kategorii: przedsięwzięcia innowacyjne.

centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego forum